Đừng để dẫn tới áp-xe quanh amidan

Nếu không phát hiện và xử trí kịp thời, sẽ gây nhiều biến chứng nguy hiểm

Amidan là một tổ chức bạch huyết nằm ngay cửa ngõ đường hô hấp và đường tiêu hóa, đóng vai trò bảo vệ đường hô hấp, nhất là đường hô hấp trên. Do tổ chức bạch huyết của amidan có các tế bào lympho ở tuổi trưởng thành, như thực bào, tế bào T và tế bào B tham dự sản sinh ra các globumin miễn nhiễm, vì thế chúng tham gia vào chức năng bảo vệ đường hô hấp. nên chi, khi amidan bị bệnh (viêm) trước tiên cần điều trị tích cực để đưa nó trở về thể ban đầu và thực hành chức năng bảo vệ cơ thể của nó.

căn nguyên gây áp-xe quanh amidan

nguyên do hay gặp của áp-xe quanh amidan là do viêm amidan cấp, viêm amidan mạn, nhất là viêm amidan hốc mủ không được điều trị hoặc điều trị không đúng. Thêm vào đó, do tác nhân gây bệnh là vi khuẩn có độc lực mạnh hoặc vi khuẩn đã kháng thuốc nên kháng sinh điều trị ít tác dụng hoặc vô tác dụng. Có nhiều loại vi khuẩn gây viêm amidan mủ như H. influenzae, phế cầu, tụ cầu, xoắn khuẩn Vanh-xăng (Vincent), đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A (St. pyogenes). Loại vi khuẩn này từ gây viêm họng, viêm amidan chúng còn gây nên bệnh tự miễn làm tổn thương cầu thận, bao khớp, van tim (bệnh thấp tim tiến triển) rất hiểm nguy.

Bệnh viêm amidan thường gặp ở người vệ sinh họng, miệng, răng kém hoặc lười không vệ sinh, nhất là một số vùng nông thôn, miền núi, trong khi đó một số vi khuẩn luôn thường trực ở đường hô hấp trên (tụ cầu, phế cầu, liên cầu, H. influensae...). ngoại giả, môi trường bị ô nhiễm, khói bụi, hút thuốc hoặc hít khói thuốc liền, nhất là người có sức đề kháng kém như trẻ còi xương suy dinh dưỡng, người cao tuổi sức yếu, đặc biệt khi thời tiết đổi thay đột ngột, mưa, lạnh, áp thấp nhiệt đới, gió mùa đông bắc tràn về amidan cấp dễ xuất hiện và mãn tính dễ tái phát, từ đó dẫn đến áp xe quanh amidan nếu không được điều trị dứt điểm ngay từ đầu. Áp-xe quanh amidan còn có thể do biến chứng của răng khôn hàm dưới mọc lệch bị nhiễm khuẩn lan sang amidan gây viêm, sau đó là gây áp-xe quanh amidan.

Hình ảnh amidan.

Triệu chứng khi bị áp-xe quanh amidan

Bệnh áp-xe quanh amidan thường xuất hiện sau viêm amidan cấp tính, mãn tính hoặc viêm amidan hốc mủ. Triệu chứng sốt vừa hoặc cao (38-39 ⁰ C), mạch nhanh, nước tiểu ít, sẫm màu thường gặp kèm theo đó là đau, rát họng. Đau họng còn lan lên tai, góc hàm nhất là khi ăn uống, nuốt nước miếng và nước dãi chảy nhiều. Đau họng dữ dội bên phía áp-xe quanh amidan, đau nhói lên tai, khi nuốt đau nhiều hơn nên bệnh nhân không dám nuốt và có thể thấy đau nhức vùng góc hàm. Há miệng khó khăn, hơi thở hôi. Nếu không được phát hiện sớm, khối áp-xe sẽ lan ra vùng cơ cắn gây hiện tượng khít hàm, kèm theo là khó thở do khối áp-xe lấp kín họng miệng

ngoại giả, triệu chứng áp-xe quanh amidan thường thấy là môi khô, lưỡi bẩn, mệt mỏi (do sốt gây mất nước, chất điện giải và do nhiễm độc độc tố của vi khuẩn), hơi thở hôi, giọng nói bị thay đổi, khó nghe do eo họng bị thu hẹp.

Để chẩn đoán xác định cần được khám sớm, tốt nhất là khám chuyên khoa tai mũi họng và xét nghiệm vi sinh chất nhày họng và mủ ở ổ áp-xe để tìm vi khuẩn gây bệnh. Trên cơ sở đó làm kháng sinh đồ để xác định mức độ mẫn cảm của vi khuẩn với kháng sinh giúp cho bác sĩ điều trị tham khảo để dùng kháng sinh hạp trong điều trị.

Biến chứng hiểm

Nếu không điều trị kịp thời áp-xe sẽ tự vỡ ở chỗ phồng nhất, đôi khi vết tự vỡ không đủ rộng, thành thử mủ dẫn ra không triệt để, bệnh kéo dài. Áp-xe quanh amidan tái phát; áp-xe quanh amidan có thể gây nên những biến chứng phù nề thanh quản, gây hạch góc hàm, áp-xe thành bên họng, viêm tắc xoang hang (tuy ít gặp), thương tổn thành động mạch cảnh trong, nhiễm khuẩn huyết.

Cách điều trị áp-xe quanh amidan

Để điều trị áp-xe quanh amidan hiệu quả, người bệnh cần tới các cơ sở y tế có chuyên khoa tai mũi họng. Tùy vào từng giai đoạn và triệu chứng bệnh áp-xe quanh amidan mà có phương pháp điều trị khác dịch thuật thanh hóa midtrans nhau.

thời đoạn viêm tấy quanh amidan chỉ cần sử dụng kháng sinh, chống viêm, hạ sốt, giảm đau theo đúng liều lượng chỉ định của bác sĩ.

Khi bị áp-xe quanh amidan có mủ thì có thể ứng dụng các phương pháp điều trị như:

Chích rạch khối áp-xe dẫn lưu mủ, giữ cho vết rạch luôn mở khoảng 3 ngày.

Điều trị nội khoa bằng kháng sinh tiêm hay truyền tĩnh mạch, chống cả vi khuẩn hiếu khí và kỵ khí phối hợp dùng thuốc chống viêm, giảm đau, hạ sốt.

Khi bị viêm amidan cần điều trị sớm, đúng để bệnh khỏi dứt điểm theo chỉ định của thầy thuốc khám bệnh cho mình. Cần vệ sinh họng, miệng, răng sạch sẽ hàng ngày bằng cách đánh răng sau khi ăn, trước và sau khi ngủ dậy, tốt hơn, súc họng bằng nước muối nhạt trước khi đánh răng. Khi ra đường cần đeo khẩu trang để tránh bụi vì trong bụi có thiếu gì vi sinh vật gây bệnh,chưa kể còn có chất độc hại cho đường hô hấp, nhất là vùng có không khí ô nhiễm. Không nên hút thuốc lá, thuốc lào.

BS Nguyễn Văn Thắng