Định vị xiếc Việt trên trường quốc tế

Không chỉ phục vụ công chúng trong nước, xiếc Việt gần đây đã liên tục đến với xứ người, để lại ấn tượng với khán giả quốc tế.

mặc dầu đứng trước nhiều khó khăn, thử thách trong thời buổi văn hóa tiêu khiển bùng nổ, tuy nhiên, xiếc Việt vẫn có những chương trình đặc sắc để giữ chân khán giả. Không chỉ biểu diễn ở trong nước, xiếc Việt những năm qua và gần đây còn có những chương trình quy mô phục vụ khán giả xứ người. Khoảng một thập kỷ qua, năm nào Liên đoàn Xiếc Việt Nam cũng đoạt 3 - 4 huy chương Vàng, huy chương Bạc tại các cuộc thi tầm cỡ quốc tế. Trong những lần tranh tài cùng bạn bè thế giới, xiếc Việt luôn để lại dấu ấn về kỹ thuật với đồng nghiệp cũng như giới chuyên môn. Đặc biệt, xiếc Việt được đánh giá cao tinh khiết tạo đạo cụ, trình diễn độc đáo và mang bản sắc dân tộc. Nếu trước đây, xiếc Việt đốn mô phỏng các tiết mục nức danh trên thế giới, biểu diễn dừng lại ở những kỹ xảo, kỹ thuật nhỏ lẻ thì sau này, xiếc Việt đã có bước đột phá, quyến rũ và tạo tiếng vang trên trường quốc tế bằng những cầm cố, sáng tạo.

À Ố Làng Phố - chuỗi chương trình xiếc Việt vừa được trình diễn phục vụ khán giả quốc tế tại rạp hát Opera House (Australia).

Trung tuần tháng 6 vừa qua, lần đầu tiên chuỗi chương trình xiếc À Ố Làng Phố (đạo diễn Tuấn Lê) được trình diễn tại nhà hát Opera House tên tuổi của Australia. Theo nghệ sĩ Tuấn Lê, buổi diễn này là một bước ngoặt lịch sử đối với xiếc Việt Nam và là một trải nghiệm tót vời cho các nghệ sĩ. À Ố Làng Phố là chuỗi chương trình kịch, xiếc phối hợp múa dân gian đương đại, thể hiện cuộc sống của người dân miền duyên hải Nam Trung Bộ và vùng đồng bằng sông Cửu Long trong tuổi nhịp sống đương đại dần xóa bỏ đi văn hóa làng quê. Đã biểu diễn tại 17 quốc gia với hơn 500 suất diễn kể từ khi ra mắt (2014), À Ố Làng Phố vừa đến với khán giả tại hí viện Opera House đấu nhận nhiều lời khen. Tại đây, các nghệ sĩ đã sáng tạo trong việc sử dụng quơ đạo cụ chính là tre, kết hợp với âm nhạc độc đáo được trình diễn qua những màn thăng bằng, tung hứng, vặn xoắn rất táo tợn và điêu luyện của người nghệ sĩ. À Ố Làng Phố do vậy không chỉ đẹp, ấn tượng về nghệ thuật mà còn giới thiệu một cách khéo léo# truyền thống văn hóa Việt bằng hình ảnh cây tre, cách dùng nhuần nhuyễn các kỹ thuật của xiếc đương đại.

Nhắc đến xiếc Việt ở sân chơi quốc tế mà bỏ qua Sông Trăng (chỉ đạo nghệ thuật NSND Tạ Duy Ánh) sẽ là một tội. Vở xiếc này đã được một công ty tổ chức biểu diễn ký hợp đồng trình diễn 16 tháng tại 7 hí viện của Đức từ cuối 2018. Sông Trăng khắc họa lại không gian thái hoà của làng quê Việt với những hoạt động đời thường bên dòng sông. Vở xiếc này có 5 nữ và 8 nam nghệ sĩ trình diễn liên tục trong 90 phút, phối hợp nhiều loại hình nghệ thuật: xiếc (nhào lộn, cân bằng...), múa hiện đại, nghệ thuật xếp đặt, kỹ xảo ánh sáng, âm nhạc dân tộc (chầu văn, hát ả đào, hát trống quân, dân ca quan họ)... Sông Trăng qua đó mang lại những chốc lát lắng đọng cho khán giả với xúc cảm gần gũi, thân thuộc dịch thuật công chứng quảng bình qua tiếng cười của lũ trẻ cùng nhau đùa giỡn, hình ảnh các cô thôn nữ vui hát khi tắm mát trên dòng sông, ông lão đánh cá, câu ếch, hay cuộc hò hẹn của những đôi trai gái trên chiếc cầu tre dưới ánh trăng khuya. Vở diễn này cho nên tiếp chuyện thổi luồng gió mới mang đậm bản sắc văn hóa Việt vào các tác phẩm xiếc tới khán giả quốc tế. Bên cạnh đó, nhiều chương trình, tiết mục xiếc Việt đã tạo tiếng vang, để lại ấn tượng khó quên với người xem trong và nước có Làng tôi, Cánh chim Việt, Cô gái làng hoa, Tạo hình trên dây da...

Giới chuyên môn cho rằng, sở dĩ các tiết mục, chương trình xiếc của Việt Nam gần đây đã ghi dấu ấn với khán giả vì hầu hết được dàn dựng theo phong cách đương đại, khẩn hoang tối đa tính sáng tạo của nghệ sĩ. Theo TS. Hoàng Minh Khánh, Hiệu trưởng Trường trung cấp Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Việt Nam, các chương trình, tiết mục xiếc của nước ta thành công trên sàn diễn thế giới đều biểu thị được sự khác biệt, bản sắc của Việt Nam. Những trò kỹ xảo trên sân khấu được thay bằng những tác phẩm nghệ thuật hoàn chỉnh, là sự tổng hòa của âm nhạc, vũ đạo, của các kỹ xảo xiếc và kỹ năng trình diễn của diễn viên. Đặc biệt, nhân tố lạ từ thể loại, tiết mục, trang phục, hình thức biểu diễn đến động tác, kỹ năng, kỹ xảo của xiếc Việt đã giúp chúng ta định hình được thương hiệu.

Một điều không thể phủ nhận, những chương trình, tiết mục xiếc kể trên đã giúp xiếc Việt lan tỏa mạnh mẽ. Điều đó phản ánh, nếu chúng ta đầu tư bài bản, có chiến lược thì xiếc Việt không khó để khẳng định vị thế của mình trong dòng chảy hội nhập. NSND Tạ Duy Ánh, Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam cho biết, với những núm đổi mới, nội dung quyến rũ, dàn dựng công phu, rất nhiều đoàn xiếc quốc tế đã biết đến thương hiệu xiếc Việt Nam và ngỏ ý muốn cộng tác. Hàng năm, Việt Nam cũng đưa nhiều đoàn đi biểu diễn khắp châu Âu, có những tiết mục được mời lưu diễn nhiều năm liên tiếp.

Phạm Quỳnh