Ghép gân Asin: “Cơ hội cuối cùng” cho những người gặp tổn thương nặng do chơi thể thao

Một cú ngã trong trận bóng... phải giải phẫu vì gân Asin bị thương tổn nghiêm trọng

29 tuổi, mê say đá bóng, Nguyễn Tuấn Anh ở Lạng Sơn đã gắn bó với bóng đá nghiệp dư như là môn thể dịch thuật hòa bình midtrans thao ham mê từ thưở thiếu thời. Thế nhưng cách đây 2 tháng, trong một trận bóng giao hữu, Tuấn Anh đã bị ngã và “dính” chấn thương ở vùng chân, đặc biệt là vùng gót chân. Những cơn đau nhức dồn dập khiến Tuấn Anh không đi lại được.

“Hôm sau gia đình đưa tôi đến bệnh viện tỉnh khám, thầy thuốc bảo tôi bị giập gân. Vừa uống thuốc do bác sĩ kê, vừa chườm đá, chân tôi không còn đau như hôm đầu nhưng cứ đau âm ỉ và tôi vẫn chịu được suốt hơn 1 tháng. Tuy nhiên, gần Tết cơn đau tăng lên, mỗi khi bước lên cầu thang, phần mũi đặt chân trước rất đau. Cố chịu đến ra Tết, tôi xuống BV Việt Đức thăm khám, các bác sĩ cho biết tôi bị thương tổn gân Asin và phải phẫu thuật ngay”- bệnh nhân Tuấn Anh kể lại

Gân Asin bị mủn nát, mất đoạn do tổn thương chơi thể thao nhưng đến khám muộn Ảnh: BSCC

Đến nay sau 1 tuần được TS. BS Trần Hoàng Tùng, Phó Trưởng Khoa giải phẫu Chi dưới, BV Việt Đức trực tiếp giải phẫu nối gân Asin, tổn thương ở gót chân của bệnh nhân Tuấn Anh đã được giải phóng và bệnh nhân đã được ra viện mà không còn bị đau đớn như trước đó.

Theo TS. BS Trần Hoàng Tùng, Phó Trưởng Khoa giải phẫu Chi dưới, BV Việt Đức, trường hợp của bệnh nhân Tuấn Anh không phải là hy hữu vì số lượng bệnh nhân thương tổn gân Asin trong các hoạt động thể thao ngày một gia tăng và ở Việt Nam hay gặp ở độ tuổi từ 20 – ngoài 40 tuổi

“thương tổn gân Asin khi chơi thể thao có thể ban đầu chỉ là đau và mỏi nhẹ vùng trên xương gót, nghỉ ngơi vài ngày là đỡ. Điều này khiến cho mọi người chủ quan, khi thấy đỡ đau lại chơi lại thể thao ngay không dành thời gian cho gân phục hồi. Mà thời kì đó, cũng theo là từ 4 -6 tuần kể từ khi gân bị thương tổn 1 phần”- TS Trần Hoàng Tùng cho biết

Cũng theo TS Tùng, chính các vi chấn thương khiến mọi người chủ quan đó, lặp đi lặp lại khi chơi thể thao, khiến gân không kịp tôn tạo các tổn thương và dễ bị đứt tiếp các bó sợi trong các chấn thương tiếp theo. Đến khi gân Asin đứt nốt, bệnh nhân mới đến khám thầy thuốc thì khi đó việc điều trị là vô cùng khó khăn

BS Trần Hoàng Tùng thăm khám cho bệnh nhân Tuấn Anh sau giải phẫu ghép gân Asin

tổn thương gân Asin thường gặp ở những người hay chạy, đá bóng, tenis, cầu lông...

TS Trần Hoàng Tùng cho biết, trên thực tiễn, gân Asin từ cơ bụng chân và cơ dép xuống bám vào xương gót lại là gân lớn nhất và khỏe nhất của con người. Với chức năng giữ cho thân thể đứng thẳng, không bị đổ ra trước và tạo sức bật khi đi lại, chạy nhẩy, thỉnh thoảng gân Asin phải chịu sức nặng gấp 10 lần thân người

Tuy nhiên gân Asin lại là gân không có bao hoạt dịch, hệ huyết mạch nuôi dưỡng nghèo nàn, có 1 vùng từ 2 -6 cm tính từ trên xương gót hầu như chơi có mạch nuôi nên khi có chấn thương vào vùng này, thường rất khó phục hồi

thương tổn đứt gân Asin có thể là cấp tính, đột ngột khi có vật sắc cứa vào và thường được mổ khâu nối trực tiếp hoặc theo phương pháp V - Y

Loại thương tổn thứ hai hay gặp nhất và khó điều trị nhất là thương tổn gân Asin do sang chấn điển tích lâu ngày. thương tổn này thường gặp ở những người hay có hoạt động thể thao như chạy, đá bóng, tenis, cầu lông... với tỷ lệ càng ngày càng gia tăng

“Trong những trường hợp này, gân Asin thường bị hoại tử, mủn nát, vón cục, mất đoạn trên một diện rộng, chẳng thể khâu nối theo phương pháp bình thường. Nhiều trường hợp sau khi loại bó các phần gân mủn nát, gân mất trên 5 - 6cm chiều dài, nhiều BS phải "bó tay"”- TS Trần Hoàng Tùng nói

Gân đồng loại được ghép tái hiện gân Asin Ảnh: BSCC

100% bệnh nhân được ghép gân Asin đã sinh hoạt bình thường và chơi lại được thể thao

Có nhiều phương pháp mổ khi mất đoạn gân Asin. Các thầy thuốc có thể lấy gân gấp ngón 1 bàn chân hoặc gân mác ngắn, gân cơ gan chân để làm cầu nối điều trị việc thiếu hụt gân Asin. Tuy nhiên tỷ lệ thành công không cao. Trong nhiều mỏng cho thấy chỉ 40 - 60 % số bệnh nhân trở về hoạt động sinh hoạt bình thường. Tỷ lệ bệnh nhân chơi lại thể thao còn ít hơn nữa

TS Hoàng Tùng cũng cho biết thêm, đối với các tổn thương cơ quan vận động, ngoài việc hấp thu các kỹ thuật từ các chuyên gia ở nước ngoài, thì việc chọn lọc phương pháp mổ cho người Việt Nam còn phải dựa vào đặc điểm dân cư từng vùng miền, nhu cầu vận động của từng bệnh nhân.

“Đơn giản như việc lấy gân gấp ngón cái để tăng cường gân Asin, đối với người nước ngoài, với thói quen đi giầy từ bé, là chọn lọc đúng đắn. Còn đối với người Việt Nam, một số vùng có thói quen đi đất khi đi làm, dùng ngón cái bấm xuống đất để giữ vững khi di chuyển, thì việc làm giảm hoặc mất chức năng của ngón cái sẽ khiến bệnh nhân vừa thoát khỏi phiền toái này đã gặp phải phiền phức khác khi vận động”- TS Tùng thông tin

Và theo TS Tùng, thực tiễn thân thể người là một khối thống nhất. Việc cắt, chuyển gân từ vùng này sang vùng khác thực chất là việc chấp thuận hy sinh chức năng của vùng này để tái lập chức năng quan trọng hơn ở vùng khác chứ không phải là đưa chân bị thương tổn về nguyên vẹn như chân lành

Vậy giải pháp nào để điều trị hoại tử, mủn nát gân Asin, khi mà thương tổn do thể thao ngày càng nhiều và tiềm ẩn trong cộng đồng như thế?

phẫu thuật gép gân Achile được đặt ra như là chiếc phao cứu sinh, là giải pháp chung cục, là dịp rút cuộc trong việc giúp cho bệnh nhân trở về với cuộc sống thường ngày.

Từ năm 2016, lần trước hết tại BV Việt Đức đã triển khai kỹ thuật mổ ghép gân đồng loại cho bệnh nhân mất đoạn gân Asin cho tỷ lệ thành công rất cao. Đến nay, trong số 14 bệnh nhân mảnh ghép liền ngay thì đầu, độc nhất 1 bệnh nhân phải mổ cắt lọc bớt gân ghép và cho đến nay 100% bệnh nhân đã trở lại sinh hoạt được bình thường và chơi lại thể thao

Sau ghép gân Asin- một bệnh nhân bị tổn thương gân Asin do chơi tenis đã phục hồi và chơi thể thao lại như trước đó Ảnh BSCC

Có thể thấy, việc thực hành các kỹ thuật mới tại BV Việt Đức ngoài sự đồng thuận của bệnh nhân và Hội đồng khoa học còn cần sự cẩn trọng của các thầy thuốc. Bởi theo TS Trần Hoàng Tùng: "Chúng tôi không vừa mổ xong đã vội công bố ngay. Việc điều trị cho bệnh nhân đều qua theo dõi trên một khoảng thời kì rất dài, ở đây là trên 3 năm, khi kết quả tình tốt, vừa có giá trị về mặt điều trị cho bệnh nhân vừa có giá trị về mặt khoa học, giảng dậy, chúng tôi mới ban bố”

Cũng theo TS BS Tùng, làm thế nào để ghép, làm thế nào để nuôi sống gân ghép ở một vùng hầu như không có mạch nuôi, vùng đang viêm do gân đứt cũ là một điều rất khó. Cho đến nay độc nhất vô nhị tại BV Việt Đức khai triển kỹ thuật này thành công và khuyến cáo kỹ thuật này nên chỉ khai triển ở các cơ sở y tế có chuyên khoa sâu về Chấn thương Chinh hình và y khoa thể thao



TS Tùng cũng khuyến cáo, khi dự các hoạt động thể thao nếu thấy đau vùng gân gót chân thì người chơi thể thao nên dành thời gian cho gân nghỉ từ 4 -6 tuần, sau đó mới chơi lại thể thao. Nếu đau tái phát nhiều lần thì nên đến khám các bác sĩ chuyên khoa chấn thương để kịp thời xử trí, tránh biến chứng hoại tử gân

yên bình